تربیت مناسب فرزندان نکته ای فرانوش نشدنی...

تشویق در تربیت کودک و نوجوان بسیار مؤثر است. تشویق بجا و مناسب در فرزندان ایجاد انگیزه و شوق کرده و آنان را برای انجام کارهای بزرگترآماده می کند. 

زکریا بن آدم می گوید: خدمت امام رضا(ع)بودم که حضرت جواد(ع) را نزد ما آوردند، ایشان حدود چهار ساله بودند، دستهارا بر زمین نهادند و سرشان را به طرف آسمان بلند کردند و به فکر فرو رفتند. امام رضا(ع) به ایشان فرمودند: جانم به فدایت باد، در چه موضوعی چنین اندیشه می کنی؟ فرمودند: در آنچه نسبت به مادرم فاطمه(س) انجام داده اند، حضرت ثامن الحجج (ع) فرزند گرامی خود را بسیار تشویق کردند. 

زندگی برای کودکان صحنه درس و تجربه است و افرادی که عمر خود در کسب تجارب صرف کرده اند، در رویارویی با دشواریها ازتوان افزونتری برخوردارند. 

 کودکان و نوجوانان بهره کمتری از تجربه دارند وبه این سبب به نظارت و کمک والدین نیازمندترند. نظارت مستمر و حساب شده بروضعیت اخلاقی، تحصیلی و رفتاری فرزند یک ضرورت انکارناپذیر در امر تربیت است;البته این نظارت باید منطقی و حتی الامکان غیر مستقیم و بجا باشد. 

 نکته مهم این است که نظارت به مواقع حضور والدین، بویژه پدر، در کانون خانواده اختصاص ندارد؛ بلکه حتی وقتی پدر برای مدتی از کانون خانواده فاصله می گیرد وحضور فیزیکی ندارد، باید همچنان از وضعیت فرزندانش آگاه باشد و بر کار آنهانظارت کند. 

چنانکه حضرت رضا(ع) که به سبب ستم فرمانروایان ناگزیر مدتی دوراز وطن و خانواده به سر بردند، به طرق مختلف همچون نامه و پیامهای شفاهی از دور بر وضعیت فرزندشان حضرت جواد(ع) نظارت می کردند و راهنمایی های لازم را به ایشان می دادند. 

 موارد بسیاری در این مورد مطرح شده است، از آن جمله این که ابن ابی نصر می گوید: امام رضا(ع) در نامه ای به حضرت جواد(ع)چنین نوشته بودند: ای اباجعفر، به من اطلاع دادند که خدام، هنگام خروج شما ازخانه، شما را از در کوچک بیرون می برند و این به خاطر بخل آنهاست تا از شمابه کسی خیری نرسد؛فرزندم به حقی که بر گردن تو دارم، از تو می خواهم که ورود و خروجت فقط از در بزرگ باشد. 

 هنگامی که خواستی از خانه خارج شوی،همراه خود طلا و نقره داشته باش و هر که از تو چیزی خواسته، عطا کن. اگرعموهایت از تو طلب کمک کردند، کمتر از پنجاه دینار عطا نکن و بیشتر از آن به اختیار توست. 

 اگر از عمه هایت کسی از تو کمک خواست، کمتر از بیست و پنج دینارمده و بیشتر از آن به اختیار توست.فرزندم این سفارش من به خاطر رشد و رفعت مقام توست، پس به دیگران انفاق کن و از خدای صاحب عرش، ترس فقر وتنگدستی نداشته باش . 

توجه به استقلال و خوداتکایی از نکات مهم تربیتی است. همگام با رشد جسمانی و افزایش سن، توقعات و انتظارات مردم از کودک افزایش می یابد و او باید خود را برای ایفای نقش در جامعه آماده سازد.  

از طرفی وابستگی فرزند به والدین، بویژه پدر، نه مطلوب است و نه همواره ممکن. زیرا امکان پیش آمدن موقعیت ویژه و محروم شدن فرزند از کمک والدین انکارناپذیر است. 

 
بنابراین، والدین باید ضمن نظارت صحیح و حساب شده بتدریج زمینه استقلال و خوداتکایی را در فرزندانشان به وجود آورند و با واگذاری مسؤولیت بدانان قدرت اداره زندگی را در آنها تقویت کنند. از نکات بسیار زیبای سیره تربیتی امام رضا(ع) توجه به این امر مهم است.  

آن حضرت به خوبی برای فرزندشان جواد(ع) آینده نگری فرمودند و چون می دانستند ایشان در نوجوانی مسؤولیت بزرگ رهبری جامعه اسلامی را به عهده می گیرند، با واگذار نمودن مسؤولیتها به حضرت، قدرت مدیریت و رهبری را در ایشان تقویت کردند. 

 امام هشتم(ع)، هنگامی که درمدینه بودند، اداره امور خویش را عملا به فرزندشان واگذار کردند و حضرت جواد(ع)، بااینکه سن کمی داشتند، به خوبی از عهده این امر برآمدند.

تربیت باید همه جانبه باشد، پرورش بعد عقلانی و شکوفا ساختن استعداد، منطق و استدلال در فرزند، یکی از مهمترین ابعاد تربیت است.  

منطقی بار آوردن فرزند سبب می شود درست بیندیشد، منطقی تصمیم بگیرد، منطقی رفتار کند و در صورت لزوم، بی هیچ هراسی از دیدگاه ها و رفتارهای خود دفاع کند. 

 سیره تربیتی حضرت رضا(ع) از این منظر نیز الگویی کامل برای همه رهروان آن حضرت است. بنان بن نافع نقل می کند که روزی مامون از جایی که حضرت جواد(ع) با کودکان بازی می کردند، می گذشت، کودکان از ترس، میدان بازی را ترک کردند و تنها جواد(ع) آنجا ایستاد. 

 مامون از او پرسید: چرا همراه بچه ها فرار نکردی؟ فرمودند: گناهی مرتکب نشدم تا از ترس بگریزم و جاده هم تنگ نیست تا آن را برایت باز کنم، از هر جا می خواهی عبور کن. مامون از این پاسخ تعجب کرد و پرسید: تو کیستی؟ حضرت در جواب فرمودند: من محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب(ع) هستم ...
 

در مکتب تربیتی معصومین(ع) انسانهای آزاده و بزرگواری تربیت شده اند که مهمترین تأثیر را در گسترش اسلام در جای جای جهان داشته اند که هنوز هم این انقلاب دینی ادامه دارد، بی تردید چنین دیدگاه هایی راه درست و هدایت را بر همه نمایان می کند. 

ما هم باید در زندگی امروز به این بزرگان تاسی کنیم تا از این همه خشونت و سردی حاکم بر عصر پیشرفت فناوری کاسته شود. به راستی دین، منافاتی با پیشرفت و توسعه ندارد و این تلقی غلطی است که دیدگاه های اسلام را از مد رفته تصور کنیم. امیدوارم نهاد های تربیتی کشور در این زمینه چاره اندیشی کنند.
 

موفق باشید ...