کودک و حسادت ...

حسادت در نهاد انسان ریشه ی باطنی دارد که پدر و مادر بایستی از دوران کودکی این صفت را در میان فرزندان خویش کنترل کنند ...

اگر شما در خانواده ی خویش بیش از یک کودک دارید، می‌دانید که بر قرار کردن ارتباط دوستانه میان آن‌ها چقدر سخت و دشوار است. 

 زیرا بچه‌ها یک لحظه با هم دوست هستند و بازی می‌کنند و لحظه‌ای بعد با هم دست به یقه می‌شوند و دعوا می‌کنند.  

در این صورت یک پدر و مادر آگاه می‌دانند، که چه زمانی و چگونه با پادرمیانی اختلاف‌ها و بگو و مگوهای میان بچه‌ها را حل و فصل و ارتباط دوستانه‌ای میان آن‌ها برقرار کنند.  

بنابراین فکر کنید که چگونه می‌توانید این صفت زشت را، در میان کودکان خویش کنترل و از بین ببرید. 

 چرا که گفتار و رفتار پدر و مادر می‌تواند، حسادت میان خواهر و برادر را بیشتر کند و می‌توانند ریشه‌هایش را بخشکانند.

‏حسادت میان خواهر و برادر گاهی بخاطر جلب توجه و محبت پدر و مادر است. زیرا هر کودکی دوست دارد تنها محبوب پدر و مادر باشد و کسی جز او در دل آن‌ها راه نداشته باشد. 

 حسادت در میان خواهر و برادر به این شکل است که، یکدیگر را اذیت می‌کنند، کتک کاری می‌کنند، جنگ و دعوا راه می‌اندازند و با هم بگو و مگو می‌کنند...  

البته بعضی وقت‌ها هم، علت این گونه رفتارها پس از، به دنیا آمدن کودک جدید در خانواده رخ می‌دهد.  

به خصوص زمانی که کودک ببیند پدر و مادرش بیش از حد به خواهر یا برادر کوچک‌اش اظهار محبت می‌کنند. 

 اما کودک باید کم کم این موضوع را بپذیرد که نمی‌تواند تنها محبوب پدر و مادرش باشد. زیرا خواهر و برادر او هم به محبت پدر و مادر احتیاج دارند پدر و مادر هم می‌توانند با رفتار و گفتار عادلانه ی خویش، کودک را برای آمدن خواهر یا برادر جدیدش آماده کنند.

‏حسادت میان خواهر و برادر امری کاملاً طبیعی است. اما عواملی مثل سن، جنس، ویژگی‌ها و خصوصیات فردی، بزرگ‌تر یا کوچک‌تر بودن خواهر و برادر نسبت به یکدیگر، خانواده ی پر جمعیت یا کم جمعیت و نیز محیط خانواده، همه ی این عوامل می‌توانند بر کم شدن حسادت میان بچه‌ها تاثیر گذار باشند. برای مثال:

‏ـ کودکانی که فاصله ی سنی‌شان کم است ممکن است نسبت به کودکانی که فاصله سنی‌شان زیاد است بیشتر با هم جنگ و دعوا یا حسادت بکنند.

‏‏ـ کودکانی که هم جنس هستند، بیشتر با یکدیگر دوست هستند، با هم بازی می‌کنند، با همدیگر صحبت می‌کنند... خلاصه رابطه دوستانه‌ای با یکدیگر دارند و کمتر پیش می‌آید با یکدیگر دعوا و بگو و مگو یا حسادت بکنند.

‏ـ ممکن است بچه‌های وسط نسبت به خواهر و برادر بزرگ‌تر یا کوچک‌تر خود، کمتر مورد توجه پدر و مادر قرار بگیرند، یا امکاناتی را که خواهر و برادر بزرگ‌تر یا کوچک‌تر دارند آن‌ها نداشته باشند.  

اما با این وجود بچه‌های وسط خیلی به خواهر و برادر خویش حسادت نمی‌کنند و بیشتر به همسالان خود می‌پیوندند.

‏ـ بچه‌هایی که پدر و مادرشان از هم جدا شده‌اند، به دلیل ضربه روحی که به آن‌ها وارد شده بیشتر احتیاج به محبت و توجه پدر یا مادری که در حال حاضر با او زندگی می‌کنند، دارند.  

بنابراین آن‌ها ممکن است تلاش بیشتری برای جلب توجه پدر یا مادر بکنند، به خصوص اگر خواهر و برادر دیگری هم داشته باشند که با آن‌ها زندگی می‌کنند، اما این تلاش برای جلب توجه ی پدر یا مادر خیلی از روی حسادت نیست. ‏ 

هنگامی که بچه‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، ممکن است حسادت در میان آن‌ها به صورت دیگری شکل بگیرد. مثلا زمانی که بچه‌ها کوچک‌تر هستند حسادت بین آن‌ها به صورت فیزیکی شکل می‌گیرد، یعنی جنگ و دعوا و کتک کاری، اما زمانی که بزرگ‌تر می‌شوند حسادت در میان آن‌ها به صورت کلامی شکل می‌گیرد، یعنی بگو و مگو و جر و بحث.  

البته این بگو و مگوها بیشتر بین سنین 8 تا 12 سال رخ می‌دهد. زمانی هم که به سن جوانی می‌رسند بیشتر می‌خواهند که مستقل باشند، هر چند آن‌ها ممکن است بخاطر درس و کار و فعالیت‌های اجتماعی، زمان کمتری را در کنار اعضای خانواده به خصوص خواهر و برادر کوچک‌تر خود باشند.  

با این وجود کمتر پیش می‌آید که با خواهر و برادر کوچک‌تر خود دعوا و جر و بحث کنند یا به آن‌ها حسادت کنند.

‏راهکارهای ساده اما مهم ‏

همه ی خواهر و برادرها با هم دعوا و بگو و مگو می‌کنند، پشت سر هم بد گویی می‌کنند، همدیگر را مسخره می‌کنند، اذیت می‌کنند و... اما راه‌های ساده‌ای وجود دارد که می‌توان از حسادت میان خواهر و برادر جلوگیری کرد.

‏‏1ـ توجه به نیازها و علائق کودک

‏هر کودک نسبت به سن و جنس خویش نیازها و احتیاج‌های خاصی دارد که پدر و مادر باید به نیازها و احتیاج‌های فرزندان خویش توجه داشته باشند. 

 اگر دیدید یکی از فرزندان تان رفتارش تغییر کرده و نسبت به خواهر و برادر خویش حسادت می‌کند، ممکن است علت این رفتارها بخاطر اعمال و رفتار نامناسب شما باشد. 

 پدر و مادر باید نسبت به فرزندان خویش رفتار عادلانه‌ای داشته باشند و نیز به علائق و نیازهای شخصی کودک توجه کنند.  

متاسفانه برخی از پدرها و مادرها به نیازها و احتیاج‌ها و حتی به علائق شخصی کودکان اهمیتی نمی‌دهند. اگر بخواهند هدیه‌ای برای بچه‌ها تهیه کنند همه را یک شکل و یک رنگ تهیه می‌کنند که مبادا بچه‌ها با هم دعوا یا حسادت کنند. 

 بنابراین یک پدر و مادر آگاه سعی می‌کنند در ابتدا نیازها و احتیاج‌ها و نیز علائق شخصی فرزندان خویش را بشناسند بعد با توجه به شناختی که پیدا کرده‌اند، هدیه ی مناسبی را برای هر یک از فرزندان خویش بخرند.  

یا اینکه همه ی بچه‌ها را در یک کلاس ورزشی یا هنری... ثبت نام می‌کنند بهتر است توجه کنید.  

که هر یک از بچه‌ها به چه کلاسی علاقمند هستند. خلاصه به کودکان‌تان نشان بدهید که چقدر به نیازها و علائق شخصی هر یک از آن‌ها اهمیت می‌دهید.

‏‏2ـ هرگز کودکان را با یکدیگر مقایسه نکنید

‏مقایسه کردن کودکان با یکدیگر و تعریف و تمجید کردن از آن‌ها، به رخ کشیدن خوبی‌های هر یک را بر دیگری یکی از عوامل مهم حسادت است، که پدر و مادر باید جدا از آن دوری کنند، چرا که بچه‌ها به لحاظ روحی و روانی صدمه می‌بینند و اعتماد به نفس‌شان را از دست می‌دهند. 

 البته همه ی فرزندان یکسان نیستند، در میان آن‌ها دختر و پسر با استعداد و بی‌استعداد، خوش اخلاق و بد اخلاق، زشت و زیبا... هست ممکن است پدر و مادر قلبا یکی را بیشتر از دیگری دوست داشته باشد اما نباید به گونه‌ای رفتار کنند که بچه‌ها متوجه علاقه و اظهار محبت شما به دیگری بشوند. 

 سعی کنید در رفتار و گفتار و نیز اظهار محبت، تساوی را کاملا بین آن‌ها رعایت کنید. اگر هم می‌خواهید یکی از فرزندانتان را به خاطر کار و مهارتش تشویق کنید، بهتر است یا جلوی بچه‌های دیگر نباشد یا با لحنی او را تشویق کنید که بچه‌های دیگر احساس نکنند، مهارت خواهر یا برادرش را به رخ آن‌ها می‌کشید. و همیشه سعی کنید به گونه‌ای رفتار کنید که بچه‌ها به یکدیگر حسادت نکنند.

‏‏3ـ نقش پدر و مادر

‏پدر و مادر با گفتار و رفتار شان می‌توانند حسادت میان خواهر و برادر را بیشتر کنند یا با رفتاری کاملا عادلانه ریشه‌های حسادت را از بین ببرند. 

 برای اینکه کودکان خیلی حساس هستند و همه ی رفتارها و گفتارهای شما را می‌بینند و نیز می‌دانند که چه رفتارهایی معقول است و چه رفتارهایی غیرمعقول.  

بنابراین اگر دیدید فرزندتان بدرفتاری می‌کند و خواهر و برادرش را اذیت می‌کند ببینید که چگونه رفتار کرده‌اید که حسادت فرزندتان تحریک شده است.

‏‏4ـ هرگز کودکان را دعوا نکنید

‏فرزندان‌تان را تشویق کنید تا درباره ی اختلاف نظرهایشان و اینکه بر سر چه مسئله‌ای بگو و مگو دارند، با هم صحبت کنند و خودشان مشکل را برطرف کنند. اگر هم بچه‌ها کوچک هستند با آن‌ها هم فکری کنید تا علت جنگ و دعواهای شان را متوجه بشوند.  

هر گاه یکی از بچه‌ها خواست از خواهر و برادرش بدگویی کند اجازه ندهید. این نکته خیلی مهم است که هرگز از کودکی طرفداری نکنید چرا که باعث حسادت و کینه توزی میان کودکان می‌شود. اگر خواستید یکی از فرزندان‌تان را تنبیه کنید، توجه داشته باشید که :

 1ـ در حضور کسی نباشد به خصوص در حضور خواهر و برادرش زیرا احساس حقارت می‌کند و نیز خجالت می‌کشد. 

 2ـ شما نباید کودک را کتک بزنید یا با او بگو و مگو و جر و بحث بکنید بلکه باید با صبر و آرامش در گوشه‌ای به دور از همه با او صحبت کنید. 

 متاسفانه برخی از والدین به فرزندان خویش لقب می‌دهند مثلا: تنبل خانم و... و به طور پیوسته در حضور دیگران این لقب را تکرار می‌کنند. 

 در این صورت خواهر و برادر و دیگران هم جرات پیدا می‌کنند و او را تنبل خانم صدا می‌زنند. در این صورت حسادت و کینه توزی بین بچه‌ها به اوج می‌رسد. یا اینکه فرزند خویش را مدام جلوی دیگران سرزنش می‌کنند. 

 سعی کنید به فرزندان خویش احترام بگذارید، و هرگز آن‌ها را سرزنش نکنید. بلکه با آن‌ها صحبت کنید و دلیل رفتارشان را جویا شوید.

‏‏5ـ برطرف کردن مشکلات کودکان

اگر فرزندانتان نمی‌توانند جنگ و دعوا، بگو و مگو و نیز اختلاف نظرهایشان را با یکدیگر حل کنند و بنا به عادت با هم دعوا و بگو و مگو می‌کنند، شما پدر و مادر آگاه باید به آن‌ها کمک کنید تا بتوانند با هم فکری شما یک راه حل خوب برای بر طرف کردن مشکل‌هایشان پیدا کنند. 

 البته مراقب رفتار و گفتارتان باشید به طوری که بچه‌ها احساس نکنند بین او و خواهر و برادرش فرق گذاشته اید.

‏‏6ـ گوش کردن به حرف‌های کودکان

‏جر و بحث و بگو و مگو بین هر خواهر و برادری پیش می‌آید، گاهی از دست یکدیگر ناراحت می‌شوند. شما پدر و مادر آگاه باید اجازه بدهید تا بچه‌ها درباره ی موضوعی که ناراحت‌شان کرده با شما صحبت کنند و ناراحتی خود را نشان بدهند که چه موضوعی باعث شده تا او از دست خواهر یا برادرش ناراحت بشود. 

 سعی کنید ناراحتی او را درک کنید و خوب به حرف‌هایش گوش بدهید. و همچنین از خاطرات دوران کودکی و دعواها و بگو و مگوهایی که با خواهر و برادر خود داشته‌اید برایش تعریف کنید. اینکه بر سر چه مسائلی با خواهر و برادرتان دعوا می‌کردید. 

 به او بگویید که دعوا و بگو و مگو بین هر خواهر و برادری پیش می‌آید و امری کاملا طبیعی است. و هیچ مشکلی نیست که قابل حل نباشد. البته نحوه گفتار و رفتار شما با کودکان خیلی مهم و تاثیر گذار است.

‏‏7ـ کودکان را تشویق کنید

‏وقتی می‌بینید که بچه‌ها با هم بازی می‌کنند و شاد هستند آن‌ها را تحسین کنید. البته تحسین کردن بچه‌ها خوب است اما باید به طور پیوسته و همیشگی باشد.  

موفق باشید ...